eeuwen oude culturen en mysterieuse steden

Ouagadougou is ondertussen al weer een paar weken terug (stuk of 5 als ik het goed heb) en mali is grondig bezocht, in elk geval oostelijk mali. Hier het verslag:

De rit naar mali was, vriendelijk gezecht, lekker Afrikaans. We waren wat laat vanuit Ouaga vertrokken en toen we tegen het middaguur in de volgende stad aankwamen stond er een mooi leeg busje te wachten. lekker luxe zou je zeggen, was het niet dat de busjes hier niet vertrekken tot ze goed vol zitten. een uur of 5 later waren er nog 7 mensen te weinig dus gingen we maar in op het aanbod van de chauffeur om een hoteletje voor ons te vinden. De volgende dag vertrok het busje dan eindelijk richting de malinese grens. Nou is er iets apparts aan de grenzen in dit deel van de wereld. misschien heeft het er mee te maken dat al het land droog, dor en geel is maar de grensposten liggen verdomd ver uit elkaar. En met ver bedoel ik ook ver. Nadat we uit Burkina waren uitgereisd reden we een goed half uur verder, langs enkele dorpjes, putten en een auto met een lekke band voordat we eindelijk de malineze stempel kregen. In de eerste fatsoenlijke stad (lees alles groter dan 20 huizen in een groepje) stopten we en zag ik voor het eerst de malineze diversiteit. Waar tot nu toe iedereen pikzwart was lopen er hier ook een redelijk aantal mensen met een wat meer Arabisch uiterlijk rond. Mannen met tulbanden, vrouwen met zwarte verf rond hun mond en goudkleurige oorbellen en neusringen, mensen met rituele littekens, hier in mali leven vele verschillende bevolkingsgroepen met elkaar.

In Mopti hadden we meteen een plekje om te slapen, namelijk bij Moussa, de gids die Nick op zijn vorige reis naar Mali (die ik in Ouaga moest afbreken) had ontmoet. Op zijn dak sliepen we, uitkijkend over de straten van Mopti. Deze straten in Mopti kunnen een beetje chaotisch zijn. De oude stad, waar Moussa woont, ziet er ongeveer als volgt uit. beeld je een nauw, donker steegje in waar net een auto doorheen zou kunnen rijden. In plaats van bakstenen muren zijn er echter grijze huizen gemaakt van modder, twee verdiepingen hoog en met de deur open naar de straat toe. De meeste van deze open deuren (als niet alle) lijden naar een kapper, kleermaker, juwelier, etenswarenwinkeltje, schoenmaker,etc,etc. Nou tussen de huizen en de straat ligt een goot die waarschijnlijk een halve meter diep is, maar voor het zelfde geld is die tien meter diep, je weet het niet want hij zit tot de rand vol met een of andere smerige derrie. In dit smalle steegje krioelt het van de mensen, lopen mannen met hun geiten, dragen vrouwen spullen op hun hoofd en duwen jongens karren met goederen. Door dit gekrioel proberen enkele idiote brommerbestuurders heen te kriskrassen en duwt af en toe een auto iedereen aan de kant. Als je dacht dat je het dan allemaal wel gehad heb kom je s avonds in dezelfde straat en vindt je dit als extra: Aan de straatrand branden tientalle vuurtjes, olielampjes en zaklampen van vrouwen die etenswaren verkopen. Op hun hout of houtskool vuurtjes staan grote pannen met olie waarin vis, deegballen, zoete aardappelen en wat al niet meer wordt gefrituurd. Dat is dus Mopti, de smeltkroeg van volken in Mali.

Onze volgende stop was het Dogon land. Het gaat hier om een klif van zo’n 400 meter hoog die voor tientalle kilometers uit het vlakke dorre savanneland omhoog reist, helemaal uit het niets. Dit zorgt voor een geweldig uitzicht, zowel vanaf de klif als vanaf de basis maar dat is niet alles. In dit gebied dat door zijn liggen is beschermd leeft het Dogon volk. Dit volk is van islamitische invloed uit het noorden en later van westerse invloed voor lange tijd afgeschermt door de liggen van het Dogon land. Allereerst konden de Dogon altijd de rotsen in vluchten voor bescherming van andere volken en bovendien was dit gebied toch veel te onvriendelijk om het het vechten waard te maken. Het gevolg is dat de mensen hier nog bijna allemaal animisten zijn en een groot deel van het leven nog hetzelfde is als 100 jaar geleden. De mensen leven nog van de landbouw, moeten elke ochtend hun water nog van de put halen, hebben geen elektriciteit en bouwen hun huizen nog in de traditionele manier. nou moet ik eerlijk toegeven dat dit alles in Mali meer regel dan uitzondering is, het bijzondere is echter dat de Dogon ook hun cultuur bewaard hebben. Voor ons was het Dogon land vooral een prachtige wandeling van een week door traditionele dorpen, langs de klif met een geweldig uitzicht over de savanne (al verpeste de harmattan ons zicht nogal hardnekkig) en veel relaxen. We liepen namelijk alleen in de morgen een paar uur, rusten dan uit tot het weer wat koeler werd en liepen dan nog een a twee uur in de middag. Je hoort het wel, bijzonder intensief. De laatste dag bezochten we de pygmee huizen die overal in de rotswanden zijn gebouwd. De pygmeen (bijzonder kleine mensen) hebben blijkbaar hier eens gewoond en zij bouwden hun huizen in de rotswand. Hoe ze in hun huizen kwamen is een beetje misterieus aangezien het een verticale klif is. De Dogon beweren dat ze konden vliegen. In elk geval vonden Pieter, Nick en ik het wel een goed idee om met zijn drieen in een huisje te klimmen van ongeveer 1,5 bij 1 meter. Het was lekker knus. Ons bezoek aan het Dogon land sloten we af met een grote klapper: een Dogon festival. Een keer in de zoveel jaar, nadat er weer genoeg oude mensen de pijp uit zijn gegaan, wordt er een festival voor de doden gehouden. De doden komen die dag naar het dorp om met de dorpelingen te vieren. De doden zijn ook zichtbaar, het zijn de maskers die overal rondlopen. Onze gids Moussa vond dit allemaal fantastisch (hij is net een klein kind, tijdens onze wandeling wilde hij de hele tijd rotsblokken omduwen). Wat hij helemaal geweldig vond waren de lopende hooibergen, de politie, die ervoor zorgenden dat alle vrouwen en kinderen op het dak waren (zij mochten het festival niet van dichtbij bijwonen). Het mooie was dat iedereen als de dood was voor deze doden en wanneer hij eens naar een dak vol mensen wees rende iedereen doodsbang weg, springend naar andere daken en elkaar duwend om aan de andere kant van het dak weg te kunnen vluchten. Alsof je een stok in een hoenderhok wierp. Voor ons echter was het hoogtepunt de gemaskerde dansen. In lijnen werd er uniform gedanst, elk masker zijn eigen dans. Er waren maskers van ongeveer een meter hoog, op het hoofd van de mannen gehouden door een bitje tussen de tanden te klemmen, die hun hoofd in de rondte zwaaien. Andere maskers liepen rond en dansten op twee meter hoge stelten. Een ander masker was ongeveer zeven meter hoog, weer met een bitje vastgehouden, en deze mannen moesten voorover bukken tot het masker de grond raakte. Al met al was het bijzonder indrukwekkend en nogsteeds een beetje vreemd om te denken dat ik dit gezien heb.

Na een paar dagen rust in Mopti begonnen we aan een trip door het oosten van Mali. Op onze route lagen Gao, Hombori en (jawel deze stad bestaat echt) Timbouktou. De eerste stop was Timbouktou. Moussa zei dat hij voor transport had gekeken en een terreinwagen had gevonden die ons naar Mopti kon brengen voor 12500 pp. De terreinwagen bleek een pick up truck te zijn en wij waren duidelijk niet de enigen in deze wagen. In de achterbank waren twee banken, waarvan we de polstering snel zouden vervloeken, waarop zo’n tien man plaatsnamen. Toen waren de banken vol, maar natuurlijk was er nog plek voor 4 man extra. Tussen de twee banken (die tegen de zijkant van de auto waren opgesteld) was ook nog ”plaats” voor een reservewiel, twee vaten olie en nog eens twee man. Zo kwamen we op een totaal van 16 man in de achterbak en 21 man in/op de auto. We konden er wel om lachen, nog wel. Na een kort stukje verharde weg ging het verder over de piste. Al snel staken we de rivier over en wij waren blij, nu waren we er immers bijna. Niet dus. Een goede acht uur over zand en af en toe een wat hardere ondergrond verder kwamen we eindelijk in Timbouktou aan. Ondertussen was het 3 uur s nachts en hadden we 14 uur op die houten banken van de pick up gezeten. Mijn reet was gevoelloos en ik was kapot. Even tussendoor, zodat je ongeveer weet hoe het terrein er daar uitziet: dit is nog niet de echte zandwoestijn met gigantische duinen, het is meer een soort van hoge veluwe maar dan anders. Denk hoge veluwen met af en toe wat duinen. Haal nu alle fietspaden, heide, hoge bomen en groen gras weg en plaats geel gras, wat lage struiken en vooral zand daarvoor in de plaats. Maak het gebied nu ongeveer zo groot als half nederland en je weet waarik doorheen reed. De volgende dag kwamen we er achter dat Khadafi (president van Libie) naar Timbouktou kwam voor een islamitisch feest en de hele weg daarvoor nodig dacht te hebben. Hij was namelijk zo een met zijn volk dat hij niet per vliegtuig maar per auto naar Timbouktou kwam. Hij deed dit, down to earth als hij is, in een humvee. De grote van deze auto (en zijn escorte van 50 terreinwagens) verklaarde wel waarom hij dacht de hele weg voor twee dagen nodig te hebben. Ik heb overigens geen idee wat die Khadafi allemaal heeft uitgevreten dat het westen hem zo haat, maar het westen heeft mijn steun: arrogante kl.... Niet alleen had hij de weg voor hem geclaimd, ook had hij nog eens alle kamelen in de wijde omtrek ingehuurd voor een of andere parade. De patser. De positieve kant van het festival was dat het niet alleen Khadafi naar deze uithoek had gelokt, maar ook alle bewoners van de woestijn. Praktisch elke man op straat droeg een turban en prachtig gewaad en vele hadden een mooi zwaard om hun heupen hangen. Het meest indrukwekkende was om al deze mannen, na het avondgebed terug de woestijn in te zien rijden op hun kamelen. Met tientallen tegelijk joegen ze hun kamelen de duisternis in. Ook wij besloten dat we kamelen de sahara in wilden racen dus regelde onze gids de enige drie kamelen die niet door Khadafi in beslag waren genomen. ’s ochtends vroeg, met een tulband op ons hoofd reden we met onze gids de semi-woestijn in. Na wat onderhandelen kregen we hem zo ver de kamelen los te binden zodat we zelf konden rijden. Nu bleken de kamelen wat moeilijker in de onderhandelingen te zijn dan onze gids. We konden roepen wat we wilden, trekken aan de teugels maar die beesten volgden braaf de route die ze toch al kenden. Alleen Nick kreeg het voor elkaar zijn kameel (het waren drommedarissen om precies te zijn) wat gehoorzaamheid bij te brengen. Nou moet daar wel bij gezegd worden dat de zweep die hij bezitte daar een belangrijke rol in speelde. Die nacht sliepen we ergens in de woestijn, niet al te ver van Timbouktou. We aten rijst dat lekker knarste van het zand, net als alles hier. De volgende dag probeerden we onze kamelen naar Timbouktou terug te branden wat mij het gevoel in mij hand koste (bij gebrek aan zweep was ik aangewezen op mijn hand en die kamelen hebben een harde huid en een verdomd kort geheugen dus om de 5 seconden moet je ze herrineren dat de snelheid omhoog moet).

Die avond maakten we een tour door de stad van vele mythen en eerlijk gezegd, leeft ze niet op tegen de verhalen. De stad zelf is niet bijzonder interessant, de mensen is wat deze stad zo bijzonder maakt. En de mensen konden we die avond weer bewonderen bij het grote gebed ter afsluiting van de verjaardag van Mohammed. Duizenden mannen, en wat vrouwen, kwamen in hun beste gewaad en met hun duurste tulband (prijzen lopen op tot 200 euro en de doeken kunnen soms 20 m lang zijn) bidden op het grote plein (Mali kennende heet het het place de la independence). Het was immens om de duizenden mensen de bewegingen die het gebed begeleiden tegelijk te zien uitvoeren.

De volgende ochtend vertrokken we weer uit Timbouktou. Dit keer reden we in een fatsoenlijke terreinwagen en over een fatsoenlijke piste voor een fatsoenlijke tijd van slechts 4 uur. Timbouktou, deel een van onze rondreis door het oosten lag achter ons en hetzelfde geld voor mijn bezoek aan dit internetcaffe. Vanavond gaan we, hier in Mopti, naar een concert van een artiest uit Ivoorkust dus ik moet er vandoor. Ik laat binnenkort meer van me horen.